Zo blijf je, ook als je ouder wordt, zo lang mogelijk vitaal

De levensverwachting van 65-jarigen blijft stijgen, dat blijkt uit cijfers van het CBS. We worden steeds ouder. Maar hoe blijven we zo lang mogelijk fit? Tien vragen aan prof. dr. Andrea Maier, internist en hoogleraar veroudering aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en de Universiteit van Melbourne.

En auteur van het boek Eeuwig houdbaar.

In uw boek zegt u dat we met gemak honderd of zelfs nog ouder kunnen worden. Hoe komt het dat we steeds ouder worden?

“Dat hebben we aan onszelf te danken: we hebben in de Westerse wereld oorlog, hongersnood en infectieziektes uitgebannen. En in ziekenhuizen houden we onszelf in leven met operaties en medicatie. De keerzijde is dat we de laatste jaren van ons leven vaak niet in de beste gezondheid verkeren. We slijten die veelal met allerlei kwalen. In Nederland heeft 50 procent van de zestigplussers één of meer ziektes.

Is dat niet logisch? Ouderdom komt toch met gebreken?

“Niet per se. We hóéven niet ziek te worden. We weten al dat we bepaalde ziekten met leefstijl kunnen voorkomen. Maar we zijn nu vooral reactief bezig; we proberen ziektes uit te bannen wanneer we al ziek zíjn. Maar wanneer we preventief bezig gaan, krijgen we minder of geen ouderdomsziektes meer. Er zijn honderdjarigen zonder ziekte!”

“Als je van jongs af aan gezond gegeten en veel bewogen hebt, ben je op latere leeftijd gezonder”

dr. Andrea Maier

Hoe doen we dat dan, preventief bezig gaan?

“Uit onderzoek blijkt dat er een verband bestaat tussen leefstijl op jonge leeftijd en vitaliteit op latere leeftijd. Als je van jongs af aan gezond gegeten en veel bewogen hebt, ben je op latere leeftijd gezonder.”

Prof. dr. Andrea Maier is internist en hoogleraar veroudering aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en de Universiteit van Melbourne.

En als je dat op jonge leeftijd niet gedaan hebt?

“Dan heb ik ook goed nieuws: wanneer je pas op latere leeftijd start met bewegen en gezond eten, heb je er nog steeds profijt van. Het is nooit te laat om het roer om te gooien. Uit een onderzoek onder zeventigjarigen die in het voorstadium van obesitas en suikerziekte zaten, bleek dat beweging de suikerspiegel deed dalen.”

En daardoor bleven zij vitaler?

“Ja. Deelnemers kregen niet alleen een betere fysieke gezondheid, ze voelden zich ook beter en fitter. Bovendien bleek uit hun bloedsamples dat het aantal verouderde cellen, ook wel senescente cellen genoemd, gaandeweg afnam. Met andere woorden: hun gezonde levensstijl had een ‘antiageing-effect’.”

I “Mensen moeten vooral minder eten”

dr. Andrea Maier

Bewegen dus. En eten? Wat moeten we eten en drinken om zo lang mogelijk vitaal te blijven?

“Wel of geen brood, pasta, melk of gluten, daar doe ik geen uitspraken over. Iedereen weet dat groenten en fruit gezond zijn. Verder moet je vooral mínder eten. Als je te zwaar bent, althans. Dat zijn veel mensen: 49 procent van de Nederlanders heeft overgewicht en 14 procent heeft obesitas. We denken dat het erbij hoort om elk jaar een kilootje zwaarder te worden. Onzin! Een tip: neem een klein bord. Daarvan eet je 20 procent minder met hetzelfde verzadigingsgevoel. Of eet tot je voor 80 procent ‘vol’ zit. Dat is genoeg.”

Maar moeten we dan leven als monniken om zo lang mogelijk gezond te blijven?

“Zeker niet, je moet juist van het leven genieten. Uit een studie onder honderdplussers blijkt dat zij vaak een rijk sociaal leven hebben; ze hebben langdurige relaties, waarin ze investeren. Ze vinden het leven waardevol. Ze hebben iets om ’s ochtends voor op te staan en ze drinken weleens een glas wijn met vrienden.”

Is niet (vitaal) oud worden ‘eigen schuld dikke bult’?

“Door onze genen wordt 25 procent beïnvloed, 75 procent niet. Je hebt het dus niet compleet in eigen hand, maar wel voor een groot deel. ‘Schuld’ zou ik het niet willen noemen. Dat is een negatief begrip dat niet motiveert. Ik formuleer het liever positief: het is bewezen dat je zélf iets kunt doen aan je gezondheid.”

U doet onderzoek naar medicijnen om veroudering tegen te gaan. Maar móéten we wel 120 willen worden?

“Dat hoeft van mij absoluut niet. Maar het is een feit dat we steeds langer leven. En dat kunnen we dan maar het best in goede gezondheid doen. Toch? Mijn doel is dus niet om zo lang mogelijk te leven, maar om zo lang mogelijk vitaal te blijven. Niemand wil aan de rollator, niemand wil dement worden, niemand wil zijn laatste jaren slijten met allerlei nare kwalen. Bovendien vergeet iedereen dat we nu ook al dagelijks ingrijpen in het verouderingsproces.”

Hoe dan?

“Met cholesterolverlagers, bloeddrukverlagers of insuline-injecties bij diabetes bijvoorbeeld. De medicijnen die we de afgelopen dertig jaar hebben ontwikkeld zorgen ervoor dat patiënten niet vroegtijdig overlijden aan hun ziekte: we houden de ziekte in bedwang en vertragen daarmee veroudering.”

Zou u zelf 150 willen worden?

“Als dat in gezonde doen is en met plezier in het leven, zeker! Maar als het op is bij zeventig, is het ook goed. Waarom over tijd praten? Dat heeft alleen zin als je die tijd zinvol besteedt. En als je kunt deelnemen aan de leuke dingen in het leven. Dat kan alleen maar wanneer je gezond en vitaal bent.”

Prof. dr. Andrea Maier is internist en hoogleraar veroudering aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en de Universiteit van Melbourne. Daarnaast is ze directeur van het Royal Melbourne Hospital in Melbourne. Ze onderzoekt veroudering van cellen en werkt aan de ontwikkeling van medicijnen tegen veroudering in mensen. Ook schreef ze het boek ‘Eeuwig houdbaar-de ongekende toekomst van ons lichaam’ dat begin dit jaar verscheen bij Uitgeverij Prometheus.

De prognose van de levensverwachting is onderdeel van de jaarlijkse bevolkingsprognose van het CBS. De CBS Bevolkingsprognose 2018–2060 zal op 18 december gepubliceerd worden.

Door: NU.nl/Dorien Dijkhuis Beeld: 1233RF